نویسنده : عیسی نباتی

دانشكده : دانشکده علوم کشاورزی

رشته/گرایش تحصيلي : مهندسي كشاورزي -زراعت

استاد راهنما (عضو هیات علمی مرکز) :پیمان شریفی, ,

چكيده : چکیده از آنجاکه خشکی به عنوان يکی ازمهم ترين عوامل محدود کننده رشد و توليد گياهان زراعی شناخته شده است، مطالعه واكنش هاي فيزيولوژيك ارقام مختلف گندم به تنش خشكي مي تواند به شناسايي مكانيسم هاي موثر در مقاومت به خشكي كمك كند. دراين راستا طي يك آزمايش مزرعه اي اثر تنش خشكي بر عملکرد دانه و اجزای مرتبط با عملکرد در 3 رقم گندم در سال 1393-1392 در منطقه پارس‌آباد مغان، مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوك هاي کامل تصادفی و در 3 تکرار استفاده گردید. فاکتورهای آزمایشی شامل رقم در سه سطح (آتیلا 4، چمران و ان80-18) و رژیم آبیاری در 5 سطح I1 (بدون آبیاری)، I2 (آبیاری تا مرحله پنجه‌زنی)، I3 (آبیاری تا مرحله خوشه‌دهی)، I4 (آبیاری از مرحله طویل شدن ساقه تا گرده‌افشانی)، I5 (آبیاری در تمام مراحل رشد) بود. عمليات برداشت با زرد شدن كامل سنبله ها، به منظور تعیین عملکرد نهایی و فاکتورهای مرتبط با عملکرد، یعنی ارتفاع بوته گندم، وزن خشک بوته، شاخص سطح برگ، میزان کلروفیل برگ پرچم، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و غلظت پروتئین دانه صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که با کاهش میزان آب در اختیار قرار گرفته گیاه، عملکرد دانه کاهش چشمگیری پیدا کرد. رژیم آبیاری I1 منجر به کاهش میزان عملکرد از 26 درصد در رقم چمران تا 51 درصد در رقم ان 80-18 شد. در مورد اجزای عملکرد نیز نتایج تقریبا مشابهی حاصل شد، به نحوی که کاهش میزان آبیاری منجر به کاهش 60 درصدی تعداد دانه در سنبله در رقم حساس آتیلا و کاهش 31 درصدی در رقم چمران شد. تعداد سنبله در واحد سطح نیز در رقم چمران 4 درصد کاهش کمتری در شرایط کم آبیاری نسبت به دو رقم دیگر پیدا کرد. از نظر وزن هزار دانه، اگرچه رقم چمران دارای دانه های کوچک‌تر و سبک‌تری بود، ولی در شرایط تنش خشکی و اعمال کم آبیاری کاهش کمتری را در مقایسه با دو رقم دیگر متحمل شد. رقم چمران به عنوان پابلندترین رقم کشت شده در این پژوهش، بواسطه تنش خشکی دچار افت ارتفاع کمتر و در نتیجه وزن خشک کمتری در مقایسه با ارقام پاکوتاه‌تر آتیلا و ان 80-18 شد. از نظر شاخص سطح برگ، نتایج کاملا متفاوت بود، به نحوی که رقم چمران که در شرایط آبیاری بهینه کمترین شاخص سطح برگ را دارا بود، بواسطه تنش خشکی کاهش بیشتری در مقایسه با ارقام دیگر پیدا نمود. کلروفیل برگ پرچم تاثیرپذیری چندانی نسبت به تنش خشکی نشان نداد. تیمار کم آبیاری همچنین منجر به افزایش محسوسی در میزان پروتئین دانه گندم در هر سه رقم کشت شده شد.

تاريخ دفاع : 1393-6-23