نویسنده : صفورا حسنی پور نوبیجاری

دانشكده : دانشکده علوم انسانی

رشته/گرایش تحصيلي : زبان وادبيات فارسي

استاد راهنما (عضو هیات علمی مرکز) :سیدحسن سیدترابی, ,

چكيده : چکیده عرفان شالوده‏ای است که مسیر درست حرکت انسان تا رسیدن به مقصود اصلی را به او نشان می‏دهد. بسیاری از یافته‏های عرفانی مستقیماً قابل بازگفتن نیستند ولی شاعران و نویسندگان کوشیدند تا کشف و شهود خود را در قالب اشاراتی بازگویند. از این‏رو، عرفان اسلامی بخش اعظمی از ادبیات فارسی را تشکیل داده است. بسیاری از عرفای ادب فارسی از اصطلاحات مختلفی برای بیان اندیشه‏های عرفانی خود در آثارشان بهره برده‏اند. این اصطلاحات اغلب نشان‏دهنده‏ی حالت یا مقامی در عرفان است. شناسایی و بررسی این اصطلاحات می‏تواند ما را به شناخت بهتر و بیشتری از وادی‏ عرفان رهنمون سازد. از این‏رو این پژوهش با هدف استخراج و بررسی کارکردهای اصطلاحات عرفانی در دیوان حزین لاهیجی به روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است. نتایج حاصل نشان داد که او از دایره‏ی گسترده‏ای از واژه‏ها و اصطلاحات عرفانی برای بیان حالات، مقام‏ها و موارد مرتبط با عرفان بهره برده است. تأکید بیشتر حزین بر مقام‏های عرفانی چون صبر، توبه، حیرت و ورع بوده اما در این میان، بیشترین بسامد واژه‏های عرفانی را دل و عشق به خود اختصاص داده‏اند؛ زیرا در عرفان دل به معنای روح و روان عارف بوده و جایگاه عشق الهی است و اصل بنیادین عرفان محسوب می‏شود. حزین به دلیل رویکردی که به سبک هندی داشته، بسیاری از واژه‏های عرفانی را در قالب ویژگی‏های این سبک بیان کرده است. او از واژه‏هایی چون خرابات، خلوت‏خانه، می، مستی، شراب و نظایر آن به صورت نمادین برای نشان دادن حالات عرفانی بهره برده است.

تاريخ دفاع : 1396-06-28