نویسنده : زهرا قنبری سائل صدیق

دانشكده : دانشکده علوم انسانی

رشته/گرایش تحصيلي : زبان وادبيات فارسي

استاد راهنما (استاد مدعو) : , دکتر سید حسن سید ترابی,

چكيده : چکیده یکی از مباحث مهم نیمه¬ی دوم قرن بیستم در حوزه¬ی فلسفه دین، پلورالیسم دینی یا کثرت¬گرایی است که برای التیام درد نزاع¬های مذهبی و فرقه¬ای مطرح می¬شود. کثرت¬گرایان معتقدند، چنین نیست که تنها یک دین خاص ما را به حقیقت برساند. آنان عموم گروندگان به ادیان گوناگون را رستگار می-دانند و از این حیث تفاوتی میان یهودیان، مسیحیان و مسلمانان نمی¬بینند.کثرت¬گرایی نقطه مقابل حصرگرایی است. هر اندیشه¬ای که به حصر و مطلق¬نگری منجر شود، به میزان بهره¬مندی خود از قدرت سیاسی، سبب رادیکالیزه شدن ایدئولوژی و عقاید ضد خود می¬شود.رادیکال به معنای ریشه¬ای و بنیادی است و به نظرکسانی اطلاق می¬شود که طرفدار اصلاحات سیاسی و تغییرات اساسی و سریع در جامعه هستند و اقدامات تند، سخت و ریشه¬ای را برای بهبود جامعه خواستارند. اندیشمندان ایرانی در مورد آراء مذکور بحث و تحلیل بسیاری ارایه داده¬اند. اما کمتر به نقد و بررسی این آرا در آثار بزرگان ادب فارسی از جمله ناصرخسرو پرداخته¬اند. این نوشتار قصاید او را با این رویکرد، می¬کاود. در قصاید ناصرخسرو، با متکلمی خشمگین روبرو می¬شویم که بیشترین بسامد شکوائیه¬هایش به دین-گریزی، نکوهش توجه به ظاهر دین، دستاویز قرار دادن دین، گِله¬های سیاسی و فلسفی و هم¬چنین سرزنش مداحانِ درباری اختصاص دارد. او بر اساس آموزه¬های باطنی¬گری خود به تأویل آیات و احادیث روی می¬آورد. تناقض¬گویی و پارادکس چنان در جای جای دیوانش مشهود است که خواننده را با چندین ناصرخسرو متفاوت مواجه می¬کند. نگاه سیاسی و تعصب ایدئولوژیک ناصرخسرو، بر اندیشه¬هایش سایه افکنده و از او یک جزم¬اندیش ساخته¬است. ناصرخسرو، با رویکردی حصرگرایانه از خدامحوری عبور کرده و به خودمحوری رسیده و با افراط در این مسیر، به خلیفه¬محوری منتهی شده-است.

تاريخ دفاع : 1396-06-30