نویسنده : محمد بهزاد پور

دانشكده : دانشکده تحصیلات تکمیلی و مجتمع فنی

رشته/گرایش تحصيلي : مهندسي معماري

استاد راهنما (استاد مدعو) : , یوسف گرجی مهلبانی,

چكيده : چکیده در گذشته¬ی تاریخی شهرهای ایران، تفكرات نظام‌مندی از اهمیت نقش طبیعت و فضاي سبز شهری به همراه واقعيت¬هاي اجتماعي و فرهنگي نشأت گرفته از این فضاها وجود داشته است. ولی امروزه و با توسعه شهرسازی مدرن، بسیاری از نیازهای زیست‌شناختی و اجتماعی در ساخت مساکن به دست فراموشی سپرده شده است. به طوری که روابط همسایگان و تعاملات اجتماعی، تعلق مکانی، سرزندگی و امنیت در بسیاری از این مساکن به حداقل رسیده است. این وضعیت در مساکنی که با عنوان «مسکن مهر» اخیراً ساخته شده¬اند و عمری کمتر از یک دهه دارند، کاملاً ملموس است. بر این اساس هدف تحقیق پیش رو بازشناسی نقش طبیعت بر روابط همسایگی بوده است. تحقیق حاضر برحسب هدف آن از نوع تحقیقات بنیادی - نظری است. ماهیت مطالعاتی آن توصیفی – تحلیلی و در زمره تحقیقات همبستگی است. این تحقیق به دو روش کتابخانه‌ای (اسنادی) و پیمایشی (میدانی) اطلاعات مورد نیاز خود را جمع‌آوری نموده است که در روش پیمایشی نگارنده داخل محیط قرار گرفته و محیط را تجربه نموده است که به صورت مشاهده مشارکتی، نقشه¬برداری رفتاری، عکس¬برداری، ترسیم نمودار حرکتی و بررسی فضاهای مکث کاربران و استفاده از پرسشنامه صورت گرفته است. نتیجه به دست آمده از بررسی سرزندگی ساکنان نشان می¬دهد حضور و ادراک طبیعت و فضاهای سبز در این مجتمع¬ها می-تواند بر حس شادابی و سرزندگی ساکنان اثرگذار باشد. در مقایسه مجتمع‌ها با یکدیگر به لحاظ سرزندگی و با استفاده از روش¬های مشاهده، دیاگرام حرکت ساکنین، تصویربرداری و نقشه‌های شهری، نتایج نشان از وضعیت مطلوب اکباتان و زیتون، و وضعیت نامساعد پردیسان و مهرگان دارد. در بررسی تأثیرات طبیعت بر روابط همسایگی نتایج آزمون رگرسیون نشان می‌دهد طبیعت و فضاهای سبز بر روابط همسایگی و تعاملات اجتماعی در اکباتان 77 درصد، در پردیسان 31 درصد، در زیتون 72 درصد و در مهرگان نیز 21 درصد تأثیرگذار بوده است. نتیجه آزمون همبستگی پیرسون مشخص ساخت بین دو متغیر روابط همسایگی و میزان جرم و جنایات (امنیت) در محدوده‌های مطالعاتی رابطه معناداری در سطح 99 وجود دارد و ضریب همبستگی (0.755-) نشان از رابطه منفی (یا معکوس) و بسیار قوی بین دو متغیر دارد. در نهایت ضریب و میزان تأثیر طبیعت بر تعلق مکانی ساکنان مجتمع مسکونی اکباتان برابر با (0.87)، مجتمع مسکونی پردیسان برابر با (0.42)، مجتمع مسکونی زیتون برابر با (0.91) و مجتمع مسکونی مهرگان برابر با (0.37) حاصل شده است. با توجه به اینکه مقدار RMSEA در مجتمع¬های مسکونی به ترتیب برابر با (0.054)، (0.042)، (0.061) و (0.040) به دست آمده، می-توان گفت: وضعیت طبیعت و فضاهای سبز مجتمع¬های مسکونی بر میزان تعلق مکانی ساکنان تأثیرگذار است. در مجموع با توجه به نتایج به دست آمده مشخص می¬شود در آن دسته از مجتمع¬های مسکونی که در قالب مساکن مهر ساخته شده و رویکرد غالب آن‌ها، رویکردی تک‌بعدی نگر بوده که در آن صرفاً به ساخت فضایی برای اقامت و استراحت، اشتغال و یا مکانی برای جذب سرریز جمعیت کلان‌شهرها توجه شده است، نتیجه‌ای جر غافل ماندن از تأثیرگذاری جنبه¬های اجتماعی و روابط همسایگی بر امنیت و حس تعلق ساکنان دربر نداشته است؛ نتایج این تحقیق می¬تواند مورد استفاده جامعه دانشگاهی، مؤسسات پژوهشی و سازمان¬هایی از جمله سازمان بوستان¬ها و فضاهای سبز شهری شهرداری¬ها و سازمان امور اجتماعی کشور قرار گیرد. در ارتباط با جنبه جدید بودن تحقیق نیز می¬توان گفت این تحقیق، طبیعت و فضاهای سبز مجتمع¬های مسکونی را به عنوان بستری برای روابط اجتماعی و همسایگی، سرزندگی، امنیت و تعلق مکانی مورد بررسی قرار داده است و به مقایسه تطبیقی این متغیرها در مجموعه های زیستی و مساکن مهر که عمری کمتر از یک دهه دارند پرداخته است و با مطالعه و بررسی پیشینه تحقیق مشخص گردید نمونه انجام شده ای در کشور وجود ندارد. واژگان کلیدی: طبیعت، روابط همسایگی، امنیت، تعلق مکانی، سرزندگی، مسکن مهر

تاريخ دفاع : 1396-11-11